Ιερά Μονή
Η γυναικεία Μονή της Ζωοδόχου Πηγής ιδρύθηκε το έτος 1607 από τον ιερομόναχο Παρθένιο Παγκώστα, γόνο γνωστής και πλούσιας οικογένειας και έναν από τους πιο δραστήριους ηγουμένους της Μονής του Αγίου Ιωάννου του θεολόγου. Το κτηριακό συγκρότημα ανεγέρθηκε με γενναιόδωρη χορηγία του, δίπλα στο οικογενειακό του αρχοντικό, στην περιοχή όπου, έως τότε, υπήρχε το ναΰδριο της Υπαπαντής. Το 1615 είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή των κελλιών και η περιτείχιση του μοναστηριού, όπως αναφέρεται σε σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Τιμοθέου Β΄, με το οποίο η Μονή καθιερώνεται ως σταυροπηγιακή και προικίζεται με πλήθος προνομίων. Λίγο αργότερα το 1617, κτίστηκε και ο νάρθηκας του καθολικού, “ποίημα” του ρόδιου τεχνίτη Μαστροστεφανή, σύμφωνα με την εντοιχισμένη στη δυτική πρόσοψη επιγραφή.
Το καθολικό ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του μονόχωρου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, με γυναικωνίτη στη νότια πλευρά και μονόχωρο τρουλαίο παρεκκλήσι, αφιερωμένο στον άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και τον όσιο Χριστόδουλο στην νοτιοανατολική γωνία.
Ο ζωγραφικός του διάκοσμος φιλοτεχνήθηκε, πιθανότατα, από κρητικό εργαστήριο και χρονολογείται πριν από τον μαρτυρικό θάνατο του Παρθενίου, οποίος “εκοιμήθη” στις 17 Ιουνίου 1629 και ενταφιάσθηκε σε αρκοσόλιο στη βόρεια πλευρά του νάρθηκα. Στην άρτια εκτέλεση των τοιχογραφιών και στη σοφή συγκρότηση του εικονογραφικού προγράμματος αντανακλάται η υψηλή ποιότητα των ακολουθούμενων προτύπων, αλλά και η ώριμη τέχνη των ζωγράφων.
Οι εργασίες της κτηριακής αποκατάστασης και της συντήρησης των τοιχογραφιών και των εικόνων που εκτελέσθηκαν από την 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με χρηματοδότηση των Β και Γ Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Νοτίου Αιγαίου), επανέφεραν στο μοναστηριακό συγκρότημα, την παλαιά του αίγλη, αποκάλυψαν τη λαμπρότητα και τον πλούτο της ζωγραφικής του διακόσμησης. Δίνουν την ευκαιρία, σήμερα, στο ευρύ κοινό να θαυμάσει τα πολύτιμα λατρευτικά κειμήλια και τους θησαυρούς της Μονής.
Κείμενο: Κωνσταντία Κεφαλά copyright 2006, 4η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Διοίκηση Ιεράς Μονής
Η Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής, διοικείται σύμφωνα με τις διατάξεις του Καταστατικού Κανονισμού της του έτους 1973, “διεπομένη βάσει των περί Μοναχικών καθεστώτων οριζομένων υπό των θείων και ιερών κανόνων της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας”.
Η Μονή υπάγεται, όπως ακριβώς «υπάγονται άπαντα τα εν τη Εξαρχική περιφερεία
ανήκοντα Εκκλησιαστικά Καθιδρύματα, κατηγορίας Ιεροί Ναοί και Παρεκκλήσια, τα Προσκυνήματα, αι Ιεραί Μοναί, ως και τα πάσης φύσεως Μοναστηριακά Εξαρτήματα, εις την πνευματικήν, κανονικήν και διοικητικήν δικαιοδοσίαν του καθηγουμένου της Μονής του Αγίου του Ιωάννου του Θεολόγου, ως Πατριαρχικού Εξάρχου Πάτμου”.